Όνομα Ακτής: Αρετσού
	Κωδικός Ταυτότητας: ELBW109032026
	Δήμος Καλαμαριάς
	Περιφέρεια ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ
	Αποκεντρωμένη Διοίκηση ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ – ΘΡΑΚΗΣ

Εισαγωγή

Η θέσπιση Μητρώου Ταυτοτήτων Υδάτων Κολύμβησης υπαγορεύεται από την Ευρωπαϊκή Οδηγία 2006/7/ΕΚ, σχετικά με τη διαχείριση της ποιότητας των υδάτων κολύμβησης και συνιστά μια καινοτόμο προσέγγιση, με βασικό στόχο την ενημέρωση των πολιτών και την παροχή χρήσιμων στοιχείων για την σύγκριση και την επιλογή ακτών κολύμβησης. Η ταυτότητα των υδάτων κολύμβησης παρέχει πληροφορίες για τις φυσικές και γεωγραφικές συνθήκες της περιοχής της ακτής, για τα υδρολογικά χαρακτηριστικά των υδάτων κολύμβησης, καθώς και για την αξιολόγηση των πιθανών κινδύνων ρύπανσης στην περιοχή.

Συμπληρωματικώς του Μητρώου Ταυτοτήτων, κατά τη διάρκεια της κολυμβητικής περιόδου κάθε έτους (από 1η Ιουνίου έως 31η Οκτωβρίου), διενεργούνται συστηματικές δειγματοληψίες και αναλύσεις μικροβιολογικών και άλλων παραμέτρων, με σκοπό την ποιοτική παρακολούθηση και ταξινόμηση των κολυμβητικών υδάτων.

Περιγραφή Ακτής

Η παραλία Αρετσού ανήκει στα ανατολικά παράλια του εσωτερικού τμήματος του Κόλπου Θεσσαλονίκης και βρίσκεται νοτιοανατολικά του ακρωτηρίου Μικρό Έμβολο, έμπροσθεν της πόλης της Καλαμαριάς. Η παραλία έχει μήκος 200 μέτρα, πλάτος που κυμαίνεται από 10 έως 35 μέτρα και νοτιοδυτικό προσανατολισμό. Η παράκτια ζώνη είναι ισχυρά τροποποιημένη, λόγω της παρουσίας της μαρίνας Αρετσούς στο ανατολικό άκρο της ακτής, του κυματοθραύστη που προστατεύει τη μαρίνα, αλλά και της συνεχούς δόμησης που εντοπίζεται στο όριο της ακτής. Το χερσαίο τμήμα της ακτής είναι αμμώδες με σποραδική ψηλή βλάστηση αποτελούμενη κυρίως από ευκαλύπτους. Ο θαλάσσιος πυθμένας είναι αμμώδης, παρουσιάζει έντονη βλάστηση των μακροφυκών και θαλάσσιων αγγειόσπερμων, ενώ διαθέτει ήπια κλίση, αφού η ισοβαθής των 5 μέτρων απαντάται σε αποστάσεις μεγαλύτερες των 140 μέτρων από την ακτή. Τέλος, τα κολυμβητικά ύδατα στα πρώτα μέτρα είναι αβαθή. Η παραλία δεν είναι οργανωμένη, αλλά διαθέτει υποδομές όπως WC, ντους και καλάθια απορριμμάτων. Παράλληλα, επί της ακτής λειτουργεί δημοτικό αναψυκτήριο για την εξυπηρέτηση του κοινού. Η ακτή χρησιμοποιείται πρωτίστως ως χώρος αναψυχής λόγω της παρουσίας του αναψυκτηρίου και σε μικρότερο βαθμό για κολύμβηση, αφού υπάρχει ειδική σήμανση που απαγορεύει την εν λόγω δραστηριότητα. Επιπλέον, όπως προαναφέρθηκε, ανατολικά της ακτής λειτουργούν λιμενικές εγκαταστάσεις για σκάφη αναψυχής. Η παραλία είναι προσβάσιμη οδικώς τόσο με ιδιωτικά μέσα μεταφοράς, όσο και με μέσα μαζικής μεταφοράς. Η άμεση περιοχή γύρω από την παραλία είναι οικιστική και επικρατεί ο συνεχής αστικός ιστός της πόλης της Καλαμαριάς.

Χρήσεις γης ευρύτερης περιοχής

Η ευρύτερη περιοχή παρουσιάζει πυκνή αστική δόμηση με οικιστική ανάπτυξη. Περιορισμένα τμήματα της ευρύτερης περιοχής είναι αγροτικά και καλύπτονται από αρόσιμες εκτάσεις γης.

Υπαγωγή - Χαρακτηρισμοί

Η ακτή εντάσσεται στο Υδατικό Σύστημα Κεντρική Μακεδονία (EL10), στην Λεκάνη Απορροής Ποταμού Χαλκιδικής (EL1005) και στο Παράκτιο Υδατικό Σύστημα «Κόλπος Θεσσαλονίκης» (EL1005C0011H), του οποίου η οικολογική κατάσταση έχει χαρακτηριστεί ως «Μέτρια», με βάση τα αποτελέσματα της ταξινόμησης, που πραγματοποιήθηκε στην 1η αναθεώρηση των Σχεδίων Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών (ΣΔΛΑΠ) και την αντίστοιχη Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) (ΦΕΚ Β 4675/29.12.2017). Στο Υδατικό Σύστημα υπάρχει σταθμός επιχειρησιακής παρακολούθησης που έχει οριστεί στο πλαίσιο εφαρμογής του Άρθρου 8 της Οδηγίας 2000/60/ΕΚ. Στην περιοχή δεν εντοπίστηκαν άλλα υδάτινα σώματα που να επηρεάζουν την κολυμβητική ακτή. Η ακτή ανήκει στο πεδίο Θεσσαλονίκης - Πέλλας - Ημαθίας, το οποίο αποτελεί αναγνωρισμένη ευπρόσβλητη περιοχή σε νιτρορύπανση γεωργικής προέλευσης με βάση την Οδηγία 91/676/ΕΟΚ. Επίσης, ανήκει στον Κόλπο Θεσσαλονίκης που έχει αναγνωριστεί ως ευαίσθητος υδάτινος αποδέκτης στην παρουσία θρεπτικών ουσιών με βάση την Οδηγία 91/271/ΕΟΚ.

Ποιότητα κολυμβητικών υδάτων

Η παραλία Αρετσού αναγνωρίσθηκε ως ακτή κολύμβησης το έτος 2002 και έκτοτε παρακολουθείται στο πλαίσιο των ετησίων προγραμμάτων παρακολούθησης της ποιότητας των κολυμβητικών υδάτων, τα οποία πραγματοποιούνται με ευθύνη του Υπουργείου Παραγωγικής Ανασυγκρότησης Περιβάλλοντος και Ενέργειας.

Από το 2010, η παρακολούθηση και η αξιολόγηση της ποιότητας των υδάτων για τις κολυμβητικές περιόδους πραγματοποιείται σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στην Οδηγία 2006/7/ΕΚ και με συναξιολόγηση των αποτελεσμάτων παρακολούθησης των τελευταίων ετών.

Υδρολογικά, μετεωρολογικά χαρακτηριστικά

Το μέσο ετήσιο ύψος βροχόπτωσης στην περιοχή είναι 458mm, με το μέγιστο και το ελάχιστο μηνιαίο ύψος να είναι αντίστοιχα 179,1mm και 0mm. (Ε.Μ.Υ. Μετεωρολογικός Σταθμός Μικρών, έτη 1962-2002). H επικρατέστερη διεύθυνση ανέμου είναι η βορειοανατολική, ακολουθούμενη από ανατολική, δυτική και βορειοδυτική με μικρή ή μέση ένταση (Ε.Μ.Υ. έτος 1956). Η μέση μηνιαία θερμοκρασία της ατμόσφαιρας κατά την κολυμβητική περίοδο είναι 23^oC, με τη μέγιστη μηνιαία θερμοκρασία να καταγράφεται κατά το μήνα Ιούλιο και να είναι της τάξης των 29^oC(Ε.Μ.Υ. έτη 1959-2004).

Η ακτή λόγω προσανατολισμού και μορφολογίας είναι προστατευμένη έναντι των επικρατέστερων ανέμων που πνέουν στην περιοχή με εξαίρεση τους δυτικούς. Η μικρή ή μέση ένταση με την οποία πνέουν οι εν λόγω άνεμοι οδηγεί στο συμπέρασμα πως σπάνια αναμένεται εμφάνιση αξιόλογου κυματισμού επί της ακτής. Επιπλέον, οι παλίρροιες είναι μικρές στην ευρύτερη θαλάσσια περιοχή. Σχετικά με τα θαλάσσια ρεύματα που επικρατούν, η διεύθυνσή τους είναι δυτική και σπανιότερα νότια όταν πνέουν βορειοδυτικοί άνεμοι.

Πιέσεις

Υγρά απόβλητα

Ο οικισμός Καλαμαριά διαθέτει δίκτυο αποχέτευσης, το οποίο καλύπτει το σύνολο του οικισμού και εξυπηρετείται από την Εγκατάσταση Επεξεργασίας Λυμάτων (ΕΕΛ) Θεσσαλονίκης, η οποία έχει σχεδιαστεί για ισοδύναμο πληθυσμό 1.333.000 κατοίκους. Η ΕΕΛ περιλαμβάνει δευτεροβάθμια επεξεργασία με απομάκρυνση αζώτου, ενώ η διάθεση των επεξεργασμένων λυμάτων γίνεται μέσω υποθαλάσσιου αγωγού η εκβολή του οποίου εντοπίζεται στη θαλάσσια περιοχή δυτικά της ακτής.

Λιμάνια/Μαρίνες

Δυτικά της ακτής υπάρχει χώρος ελλιμενισμού ιδιωτικών σκαφών και στο ανατολικό άκρο της ακτής και σε μικρή απόσταση από την περιοχή κολύμβησης, υπάρχει η μαρίνα της Αρετσούς χωρητικότητας 300 θέσεων. Οι απορρίψεις των σκαφών που προσεγγίζουν την παραλία και περιλαμβάνουν αστικά απόβλητα και απορρίμματα, καθώς επίσης και η πιθανή διαρροή πετρελαίου από σκάφη με ελλιπή συντήρηση αποτελούν δυνητικές πηγές ρύπανσης.

Λοιπές πηγές

Στην παραλία επιτρέπονται τα κατοικίδια ζώα, ο αριθμός και η συχνότητα παρουσίας των οποίων δεν εκτιμάται ότι μπορεί να επιβαρύνει την ακτή.

Αποτελέσματα επιτόπιας επίσκεψης

Κατά την επί τόπου επίσκεψη στην παραλία δεν εντοπίστηκε ύπαρξη πίσσας, επιφανειοδραστικών ουσιών (αφροί) ή λαδιών, ενώ στο νότιο άκρο της παραλίας εντοπίσθηκε μικρή ποσότητα στερεών απορριμμάτων. Επιπλέον, παρατηρήθηκε έντονη ανάπτυξη χλωροφυκών και θαλάσσιων αγγειόσπερμων ακόμα και σε μικρά βάθη. Κατόπιν οπτικής παρατήρησης τα ύδατα κολύμβησης χαρακτηρίστηκαν θολά.

Ευτροφισμός

Τα ύδατα της ακτής κολύμβησης ανήκουν στον Κόλπο της Θεσσαλονίκης και κατά συνέπεια επηρεάζονται από την απορροή ρυπαντικών φορτίων των κύριων θρεπτικών συστατικών αζώτου και φωσφόρου, που συμβάλλουν στην ανάπτυξη αλγών και ευνοούν την εξέλιξη ευτροφικών φαινομένων. Για τον ευρύτερο Κόλπο Θεσσαλονίκης οι κυριότερες πηγές θρεπτικών είναι οι εκβολές των ποταμών Αλιάκμονας, Αξιός, Λουδίας και Γαλλικός εξαιτίας της γεωργικής δραστηριότητας που παρατηρείται στις λεκάνες απορροής τους και στην ευρύτερη περιοχή του πεδίου Θεσσαλονίκης - Πέλλας - Ημαθίας, το οποίο αποτελεί αναγνωρισμένη ευπρόσβλητη περιοχή με βάση την Οδηγία 91/676/ΕΟΚ. Επιπλέον πηγές ρύπανσης είναι οι χείμαρροι Δενδροποτάμου και Ανθεμούντα, οι οποίοι μεταφέρουν αστικά και βιομηχανικά λύματα, επεξεργασμένα και μη. Τέλος, στον Κόλπο Θεσσαλονίκης, ο οποίος έχει αναγνωριστεί ως ευαίσθητος υδάτινος αποδέκτης στην παρουσία θρεπτικών ουσιών με βάση την Οδηγία 91/271/ΕΟΚ, εκβάλλουν τέσσερις ΕΕΛ (Θεσσαλονίκης, "Αίνεια", Θέρμης και της Βιομηχανικής Περιοχής Θεσσαλονίκης). Αν και οι επικρατούντες βόρειοι άνεμοι οδηγούν το επιφανειακά επιβαρυμένο στρώμα των υδάτων προς την ανοιχτή θάλασσα, η θέση της ακτής εντός κλειστού κόλπου σε συνδυασμό με το μικρό βάθος των υδάτων διαμορφώνουν ευνοϊκές συνθήκες για την εμφάνιση του φαινομένου του ευτροφισμού. Στην περιοχή έχουν καταγραφεί συστηματικά στο παρελθόν περιστατικά ραγδαίας ανάπτυξης αλγών και φυτοπλαγκτόν, ενώ κυρίως τη θερινή και φθινοπωρινή περίοδο, εμφανίζεται στον εσωτερικό Θερμαϊκό κόλπο το φαινόμενο της ερυθράς παλίρροιας, η οποία οφείλεται στη ραγδαία ανάπτυξη μονοκύτταρων φωτοσυνθετικών οργανισμών. Η ερυθρά παλίρροια προκαλεί έντονη δυσοσμία και αισθητική όχληση εξαιτίας της απόχρωσης του νερού ενώ διαρκεί συνήθως τρεις με τέσσερις εβδομάδες. Η τελευταία εμφάνιση του φαινομένου καταγράφηκε το Μάιο του 2011. Επιπλέον, η ακτή υπό κανονικές συνθήκες παρουσιάζει αυξημένες τιμές θολότητας. Με βάση τα παραπάνω εκτιμάται υψηλός βαθμός επικινδυνότητας ανάπτυξης μακροφυκών και φυτοπλαγκτόν.

Διερεύνηση έκτακτων συνθηκών

Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία των ανέμων και της βροχόπτωσης για την περιοχή, κατά την κολυμβητική περίοδο δεν εμφανίζονται ακραία καιρικά φαινόμενα και επομένως δεν αναμένεται ιδιαίτερη επιβάρυνση της θαλάσσιας περιοχής από απορροές ομβρίων ή μεταφορά ρύπων λόγω ισχυρών ανέμων.

Μέτρα αντιμετώπισης

Σε περίπτωση έκτακτου περιστατικού ρύπανσης των υδάτων ή επιβάρυνσης του περιβάλλοντος της ακτής κολύμβησης, ενεργοποιείται μηχανισμός έγκαιρης προειδοποίησης για την πρόληψη και την ασφάλεια των λουομένων.
Ο αρμόδιος φορέας διαχείρισης τέτοιων καταστάσεων είναι ο Δήμος Καλαμαριάς.
Στις επανορθωτικές ενέργειες περιλαμβάνονται:

• Ενημέρωση του κοινού για την ρύπανση και την εκτιμώμενη διάρκεια αυτής.
• Έκδοση απόφασης προσωρινής διακοπής της κολύμβησης (εάν κριθεί απαραίτητο από τις αρμόδιες Υπηρεσίες).
• Συνέχιση της παρακολούθησης των υδάτων, σύμφωνα με το αντίστοιχο πρόγραμμα παρακολούθησης που εφαρμόζεται στο πλαίσιο της Οδηγίας 2006/7/Ε.Κ., και λήψη πρόσθετου δείγματος, προκειμένου να επιβεβαιωθεί ότι το περιστατικό έχει λήξει. Σε περίπτωση που το πρόγραμμα παρακολούθησης προβλέπει λήψη δείγματος στην περίοδο εμφάνισης της βραχυπρόθεσμης ρύπανσης, το δείγμα αυτό μπορεί να εξαιρεθεί και να αντικατασταθεί από ένα πρόσθετο δείγμα, το οποίο θα ληφθεί 7 ημέρες μετά την εξάλειψη του φαινομένου

Η αντιμετώπιση του φαινομένου του ευτροφισμού σχετίζεται με τη λήψη μέτρων που έχουν κύριο στόχο τη μείωση των φορτίων θρεπτικών που απορρέουν στην παράκτια περιοχή. Τα μέτρα αφορούν αφενός στη μείωση των εφαρμοζόμενων ποσοτήτων λιπασμάτων στις επιδρούσες λεκάνες απορροής και την εφαρμογή των αρχών του κώδικα ορθής γεωργικής πρακτικής. Σε κάθε περίπτωση θα ακολουθηθούν τα οριζόμενα στην ΚΥΑ οικ. 16175/824/2006 που περιέχει το Πρόγραμμα Δράσης για την αντιμετώπιση της νιτρορύπανσης γεωργικής προέλευσης από το Πεδίο Θεσσαλονίκης - Πέλλας – Ημαθίας. Σχετικά με τη λειτουργία της μαρίνας συνίσταται η ορθή περιβαλλοντική διαχείριση των αποβλήτων των σκαφών σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία.

Γενικά συνιστάται η αποφυγή κολύμβησης εντός των λιμανιών, των μόνιμων αγκυροβολίων και των ναυπηγείων, 200 μ. εκατέρωθεν από τα στόμια εκβολής των αγωγών εγκαταστάσεων επεξεργασίας λυμάτων, στις εκβολές αγωγών ομβρίων υδάτων μετά από έντονη βροχόπτωση, καθώς και στις εκβολές ρεμάτων συνεχούς ροής.

Στοιχεία επικοινωνίας και πηγές περαιτέρω ενημέρωσης

Χρήσιμες Συνδέσεις

Ευρωπαϊκή Επιτροπή - Ποιότητα υδάτων κολύμβησης: ec.europa.eu/environment/water/water-bathing/index_en.html
Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος - Κατάσταση υδάτων κολύμβησης:www.eea.europa.eu/themes/water/status-and-monitoring/state-of-bathing-water
Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος: Κεντρικό Αποθετήριο Δεδομένων:cdr.eionet.europa.eu/gr/eu/bwd
Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας: www.ypen.gov.gr
Μητρώο ταυτοτήτων υδάτων κολύμβησης:bathingwaterprofiles.gr/
Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού:www.culture.gov.gr
Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία (Ε.Μ.Υ.): www.emy.gr
Περιοχές δικτύου Natura 2000: www.ypen.gov.gr/perivallon/viopoikilotita/diktyo-natura-2000/
Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών:www.hcmr.gr
Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων - Υγροτόπων:www.ekby.gr
Γαλάζιες σημαίες:www.blueflag.gr
ΕΟΤ:gnto.gov.gr
Περιφέρεια ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ:http://www.pkm.gov.gr/

Το Πρόγραμμα «Ταυτότητες ακτών κολύμβησης» για το έτος 2011 χρηματοδοτήθηκε από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα
«Περιβάλλον & Αειφόρος Ανάπτυξη» (ΕΠΠΕΡΑΑ) του ΕΣΠΑ 2007-2013, με συγχρηματοδότηση από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης.

Για πρόσθετες πληροφορίες και ενημέρωση για το πρόγραμμα και τις κολυμβητικές ακτές της χώρας, υποβολή σχολίων, παρατηρήσεων και ανταλλαγή απόψεων επισκεφτείτε την ηλεκτρονική μας διεύθυνση www.bathingwaterprofiles.gr